De geschiedenis van Meubelveringen

Geplaatst: 12-10-2025
Laatst update: 12-10-2025

Meubelveringen door de eeuwen heen

En dan in het bijzonder de afgelopen anderhalve eeuw

In dit artikel bespreken we uitgebreid de ontwikkeling van de meubelveringen in chronologische volgorde. Sommige veringen worden uitgebreid besproken, andere worden aangehaald, maar hebben ook een eigen diepergaand artikel in deze kennisbank. Hier zullen we dan naar linken.

Index:

• De oorsprong van de diverse veringen
• De Springveer
• Kant en klare veringen
• De moderne platstoffering
• Singelband als vering
• Plattere stalen veren
• De Spiralette
• De Nosagveer
• Pocketveren, de voordelige schuimvervanger

De oorsprong van de diverse veringen

Door de eeuwen heen hebben meubelmakers en meubelstoffeerders flink geëxperimenteerd met manieren om meer comfort in hun zitmeubels te creëeren. Dit begon met vol houten zittingen, via zittingen van opgespannen leder, tot diverse soorten bekledingen op de houten zittingen, van leder tot textiel en bont. Ook experimenteerde men wel met de rompen om meer zitcomfort te verkrijgen, zoals bijvoorbeeld het vervaardigen van schommelstoelen, of het werken met verschillende houtsoorten om verschillende eigenschappen te benutten.

Vervolgens met diverse vullingen onder die bekledingen, van dierenhaar (zoals paardenhaar), kledingscheer, katoenen watten, blauwe watten (gerecycleerde kleding), crin végètal ( een bewerking van het dwergpalmblad om het dure paardenhaar te vervangen), via rubberschuimen midden vorige eeuw, tot synthetische vullingen zoals fibberfill en polyethers en polyether-koudschuimen. Maar ook voor de basis van het zitcomfort werd aardig doorgedacht: de binnenveringen. 

Hoewel de nadruk in voorgaande eeuwen vooral lag in uiterlijke stijlen van meubels, en de ontwikkelingen op het gebied van het binnenwerk maar langzaam vorderde, kwam daar begin vorige eeuw een flinke kentering in. In een sneltreinvaart werden nieuwe veringen bedacht, die zowel het zitcomfort verbeterde, als de productiesnelheid verhoogde. Vanaf de wederopbouw na de tweede wereldoorlog moest er ook snel aan een groeiende vraag meubels kunnen worden voldaan, om aan de groeiende vraag naar meubels te voorzien. De ontwikkelingen liggen welliswaar niet stil, maar de 20ste eeuw mag gerust de gouden eeuw genoemd worden voor wat betreft het binnenwerk van zitmeubels. En over deontwikkelingen van de vering gaan we het verder in dit artikel hebben.

Afb. 1. Springveer 5x36 (5 slagen hoog, 3,6mm draaddikte), staal verkoperd

De Springveer

De eerste veringen in zitmeubels werden gemaakt met dubbelconische veren, ofwel springveren. Deze vering werd op een bodem van gevlochten jutesingels vastgenaaid, en aan de bovenkant werden de vering aan elkaar 'gekoppeld' met touw, zowel om ze op hoogte te stellen, als om de veren op een vaste afstand van elkaar te houden.

Zoals u hierboven kunt zien, worden de veren eerst vastgenaaid op een juten singelmat (Afb 2a). Daarna worden ze met touw aan elkaar gekoppeld (Afb. 2b). In dit meer unieke geval van het getoonde meubel, worden de veren bij het koppelen hoogstaand gelaten, en om de veren dan op hun plek te houden, worden ze langs de bovenrand van het verenstel eerst vastgebonden met een staaldraad (ofwel kantdraad). Dit gebeurt voor het koppelen. Na het koppelen wordt er een dichtgeweven jutedoek over de veren gespannen, en wordt het geheel afgedekt met van oudsher natuurvullingen zoals paardenhaar, crin végètal (krijn, lett. "plantaardig paardenhaar"). Dit geheel wordt op zijn plaats vastgenaaid, en op haar beurt afgedekt met een (katoenen) wattenlaag. Nu kan de bekleding erover. Dit geheel heet in vakjargon een 'hoogstoffering'.

U begrijpt, dit is een behoorlijk arbeidsintensief karwei. En zoals met alle arbeidsintensieve taken, is men in de industrie voortdurend op zoek geweest naar snellere methoden van (meubel)constructie, liefst met behoud van kwaliteit.

Kant en klare veringen

Om de arbeidsintensiviteit van de stoffering van meubels drastisch te verminderen, ging men kant en klare verenpakketen produceren, bij elkaar gehouden met ijzerdraad en of bandijzer. Dit noemde men vereninterieurs.

Hierdoor kon de uiteindelijke stoffeerder gewoon de veren op zijn plek leggen, bevestigen met krammen aan de romp, en met in verhouding nog maar een handvol touwen stellen. Op deze wijze kon men in dezelfde tijd veel meer meubels produceren, met behoud van de kwaliteit van de vering. Het enige verschil dat het interieur maakte met de losse veren, is dat losse veren een geruisloze zitting vormen. In het interieur worden de veren bij elkaar gehouden, door de veren door elkaar heen te draaien (goed te zien op afb. 3b). Hierdoor ontstaat een kenmerkend zacht geruis van de zitting wanneer men er gebruik van maakt.

En nog steeds stond de ontwikkeling niet stil. Dergelijke vereninterieurs zijn natuurlijk leuk voor grotere bankstellen en rookstoelen, maar wat moest men aan met eetkamerstoelen?

Geen enkel probleem: ook voor het formaat van stoelen ging men interieurs produceren, zij het op basis van de ouderwetse springveer (afb. 4a). Doordat deze veren gesloten waren, kon men ze niet meer door elkaar vlechten, dus werden de veren verbonden met een spiraal onderling, en staaldraad of bandijzer aan de buitenkant. Bij voorkeur werd het interieur rond van vorm gemaakt, om zo in vrijwel ieder model stoelraam te passen.

Daarnaast ging met ook het verengarnituur, ook patentveren genoemd, produceren (afb 4b). Hierbij werden enkel-conische veren aan de onderkant met bandijzer bij elkaar gevlochten, en aan de bovenkant bij elkaar gehouden met een kantdraad. Onderling worden ze met verenklemmen bij elkaar gehouden. Het voordeel van ditverentype, is dat het redelijk laag verzinkt in het raamwerk, en de zitting daardoor zijn platstoffering kon behouden.

Hoogstoffering? Platstoffering?

Wellicht heeft u het al uit de tekst opgemaakt, maar een hoogstoffering is een stoffering met een redelijk hoge opstaande kant, vervaardigd uit veren met een natuurlijk vullingtoplaag, welke met behulp van vakkundige naaisteken in vorm gebracht zijn. Hier vallen moderne schuimstofferingen, ongeacht de hoogte van de voorkant, dus niet onder.

Een platstoffering is dan eigenlijk de verzamelnaam van alle overige stofferingen, waar de vullingen niet afgenaaid worden. Of dat nou een stoelzitting is die slechts gevuld is met crin en watten, paardenhaar en watten, of een schuimstoffering, ze vallen er allemaal onder.

De moderne platstoffering

Waar de klassieke platstoffering voornamelijk bestond uit jute singelband (afb. 5a) met een laagje vulling tussen jutedoek, brachten de opkomst van schuimen (natuurlijk schuimrubber > synthetisch schuimrubber > schuimplastics > hedendaagse polyurethaanschuimen als polyether en polyether-koudschuim) veel meer mogelijkheden voor platstofferingen in moderne, strakke ontwerpstijlen. Maar ondanks dat de schuimen van zichzelf al voldoende vering hadden, volstond het voor de kwaliteitsvraag niet om deze slechts op een jute singelmat te blijven verwerken.Men ging dus doorontwikkelen op zo plat mogelijke veringen.

Singelband als vering

De eerste route van doorontwikkelen was op basis van singelbanden. De stugge rekloze jute singelband was er al, maar met rubber in opkomst, werd er (redelijk succesvol) geëxperimenteerd op een verende singelband, door een rubberen band te ontwikkelen met een open geweven canvas kern als versteviging (afb. 5b). Een groot probleem van rubber is de beperkte levensduur, wanneer deze in open lucht (de onderkant van de zitting) en warme omgevingen bij huisamer temperatuur gebruikt werd. Het rubber droogt dan relatief snel uit, waardoor de singelband versteend en makkelijk kapot kraakt. Het is nog steeds verkrijgbaar, maar wel tegen de hoofdprijs in vergelijking met alternatieven. Een uitstekend alternatief is de later ontwikkelde elastisch singelband (afb. 5c). Ook hier wordt rubber in gebruikt, alleen wordt het rubber nu gebruikt als rekbare kern in een polyester draad, waarvan de singel geweven is. Hierdoor is het rubber relatief goed tegen omgevingsinvloeden beschermd, en gaat deze singelband een heel stuk langer mee dan zijn volrubber voorganger.

Een diepgaander artikelover singelbanden vindt u hier

Plattere stalen veren

Afb.6. De lange trekveer

De tweede route van doorontwikkelen was op het gebied van stalen veren. Zo kwamen er fauteuils uit waarin in de breedte van de zitting (en soms ook de rug) lange trekveren (afb. 6) opgespannen werden. Hier bovenop konden losse (schuim)kussens gelegd worden en kreeg je de eerste redelijk platte, strakke kussenstofferingen. Om de stof van de kussens te beschermen, werden de trekveren eerst voorzien van een katoenen kous, of spande men een zware katoen doek over het geheel.

De Spiralette

De volgende ontwikkeling werd nog platter: de spiralette, zoals in afb. 7a en 7b. In wezen lijkt dit op een trekveer, alleen dan uitgerekt, en plat geslagen. In tegenstelling tot de trekveer, werden deze veren in de diepterichting van de bank opgespannen, zodat men met deze vering ook grotere meubels zoals banken in nieuwe strakke en lineaire ,modellen kon ontwikkelen. Een ontwikkeling die de weg vrij maakte voor het moderne strakke design, en legio andere mogelijkheden. Maar net als de trekveer, komt ook deze veer niet veel meer voor, De ontwikkeling stond namelijk niet stil. De volgende ontwikkeling was de veer zoals we die nu kennen:

Afb.8. De Nosagveer

De Nosagveer, ook wel golfveer of zigzagveer genoemd

De eigenschappen van de nosagveer

In tegenstelling tot de spiralette, lopen de bogen van de nosagveer heen en weer voorwaarts, in een golvende beweging. De veer is gemaakt van verenstaal, en om verschillende hardheden te creëren, worden ze gemaakt in verschillende draaddikten: 2,8mm, 3,0mm, 3,2mm, 3,4mm, 3,6mm, 3,8mm en 4,0mm. Hierbij geldt hoe dikker de veer, hoe zwaarder de veer. Veren met dunnere draaddikten (2,8 t/m 3,4mm) zijn uitermate geschikt voor rugveringen, die niets te dragen hebben, maar alleen tegendruk hoeven te leveren. De veren van 3,6mm en dikker zijn dan weer ideaal voor zittingen, waar het volle bovenlichaam gedragen moet worden door de veer. Hierbij gold: hoe dieper de zitting, hoe dikker de veer.

Een romp waar nosagveren in verwerkt worden, moet voorzien worden van een deugdelijk raamwerk dat niet ontwricht kan worden door de spanning van de veren. Doorgaans wordt er voor het zittingraam dan ook gebruik gemaakt van twee meest gebruikte oplossingen:
- een raamwerk van zware beukenregels, verstevigd met een extra stutregel of stutschot per zittingscheiding
- of een raamwerk van stalen buizen, eveneens met een stutregel per zittingscheiding

Of het meubel nu verder een spaanplaatromp is, of een zware beuken romp, dit zijn de minimale vereisten voor het raamwerk van een nosagvering. In hedendaagse nieuwe meubels worden voor de rug nog zelden nosagveren gebruikt, hier volstaan doorgaans elastische singelbanden al. Voor de zitting worden ze des te meer gebruikt, en verreweg de meest gebruikte draaddikte is 3,8mm. Dit, omdat de draagkracht ook geregeld kan worden door de onderlinge afstand van de veren aan te passen, in paats van voor een andere dikte veer te kiezen.

Voor een uitgebreid artikel over nosagveren, inclusief het vervangen ervan, kunt u hier terecht

Afb.9 Pocketveren voor zitmeubels

Pocketveren, de voordelige schuimvervanger

Pocketveren zijn relatief kleine, smalle veren vervaardigd uit een dunne verendraad. Hun draagkracht ontlenen ze dan ook niet zozeer uit hun staaldikte, maar eerder uit de hoeveelheid die er gebruikt worden binnen een oppervlakte.Om te voorkomen dat de veren elkaar raken en in elkaar verstrikt raken, zitten ze per stuk in een zakje, ofwel een pocket. Deze pockets zitten dan weer naast elkaar bevestigd aan een boven en onderdeklaag, om zo en pocketverenmat te creëeren.

Eind vorige eeuw werden ze al gebruikt in de matrassenindustrie. Maar naar mate de schuimprijzen vanaf het begin van deze eeuw stegen (bij iedere olieprijsstijging ging en gaat de prijs omhoog, terwijl de prijs bij een daling niet of nauwelijks veranderde), zeker van de kwaliteitsschuimen, werd er ook in de zitmeubelbranche naar andere oplossingen gekeken. Tel daarbij op, dat het aantal meubelwinkels en -ketens gigantisch is toegenomen sinds de successen van de eerste WoonMalls eind vorige eeuw. Het zou bijvoorbeeld niet verbazen als er inmiddels meer zitmeubels in de winkels staan dan er woningen zijn om ze in te zetten. En dan kom je op een eindresultaat waar de prijsvechters alle mogelijkheden aanpakken om de prijs van hun zitmeubels te drukken.

Aangezien schuimprijzen volumeprijzen zijn, komen de pocketveren hier ideaal van pas. Oneerbiedig gezegd: het volume van de pocketveren bestaat uit een paar ijzerdraadjes in een non-woven vliesdoek en lucht. Door gebruik van de pocketveer konden en kunnen grotere kussens gemaakt worden, waar soms 60 tot 70% van het volume nu uit lucht bestaat, en toch nog een redelijk zitcomfort levert. Hiermee is de pocketveer van een luxe matrasveer tot een ideale veer voor de massaconsumptiemarkt uitgegroeid.